ماه محرم و كاهش آسیب‌های اجتماعي

ماه محرم در کنار سیاه‌پوش شدن چهره شهر و نوای روضه و بوی اسپند و نذری، نماد‌های دیگری هم در جامعه دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها کاهش چشمگیر جرم و جنایت در این ماه است. زمان‌ها و مناسبت‌های مذهبی تأثیر شگفتی در نحوه برخورد‌های اجتماعی افراد داشته و حتی کسانی که غیرمذهبی به شمار می‌آیند، در زمان‌های مشخصی، چون ماه رمضان و ماه محرم از رفتار متعادل‌تری نسبت به ماه‌های دیگر برخوردار بوده‌اند. تحقیقات نشان می‌دهد هرساله آمار و ارقام جرائم در ماه محرم تا حدود بسیاری کاهش‌یافته و این امر ناشی از اثرگذاری این ماه در درون انسان‌ها است. قرار گرفتن انسان در زمان معنوی همچون محرم باعث می‌شود تا از پدیده‌هایی که مغایر باارزش‌های والای او دارد، دوری کند و این نوع رفتار ناشی از سرشت درونی و همچنین اعتقادات دینی و مذهبی است. حال باید دید که این زمان‌ها چه ویژگی‌هایی دارند که بدین گونه در کاهش جرائم و تخلفات مؤثر هستند؟

تقویت باور‌های مذهبی
تقویت باور‌های مذهبی و بهره‌گیری از ماه‌های محرم و رمضان به این عنوان که در این زمان محیط اجتماعی سالم‌تر و رفتار‌های مردم بر پایه فطرت سالم و اسلامی شکل می‌گیرد، می‌تواند در تعمیم و گسترش فضایی سالم در بقیه ماه‌های سال مفید باشد. به‌یقین نقش اعتقادات مذهبی و باور‌های دینی در کاهش تخلف و جرم بر کسی پوشیده نیست، بنابراین لازم است تا باکار‌های فرهنگی در جامعه موجب تقویت باور‌های دینی و اعتقادات مذهبی افراد شده و در راستای پیشگیری از جرم و جنایت از آن بهره گیرند. در حقیقت ایجاد روحیه مذهبی، تقویت اعتمادبه‌نفس، توجه به کرامت انسانی، برخورد عاطفی و بامحبت از روش‌هایی است که در جهت کاهش بزه در جامعه بسیار مفید است.

نقش والدین در تعمیق باور‌های دینی
نوجوانانی که والدین آنان از اعتقادات مذهبی محکم‌تری برخوردار هستند، در ایام مذهبی کمتر مرتکب اعمال خلاف می‌شوند بنابراین والدین باید به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند. بی‌شک مؤثرترین پلیس و حافظ امنیت اجتماعی انسان‌ها، وجدانی است که در سینه و قلب آن‌ها قرار دارد و بهترین قانون، آن قانونی است که با فطرت الهی انسان سازگار باشد. فضای سالمی که در ماه‌های رمضان و محرم فراهم می‌آید به‌یقین فضای سالم و مکانی دور از گناه است که نقش ارزنده‌ای در کاهش تمایل انسان‌ها به جرم دارد: چراکه انسان‌ها با فطرت الهی متولد می‌شوند، اما فضا، جو، زمان و مکان ممکن است مسیر آن‌ها را منحرف کند.

نقش دین اسلام در امنیت اجتماعی
در اسلام، دین از سیاست و امور اجتماعی و نیز زندگی فردی از اجتماعی جدا نمی‌باشد و مسائل عبادی از جنبه سیاسی و اجتماعی و نظامی آن بیرون نیست. این‌گونه است که خمس و زکات به‌عنوان امری عبادی خود را نشان می‌دهد و جهاد و دفاع از مرز‌های اسلام و امنیت عمومی جامعه اسلامی به‌عنوان عبادت فردی خود را نشان می‌دهد. امنیت اجتماعی زمانی افزایش می‌یابد که قانون به‌عنوان فرهنگ عمومی پذیرفته شود و وجدان و فطرت بشری خود به‌عنوان پلیس در جامعه عمل کند و هرکس خود پلیس و مجری درستی اجرای قانون شود.

فضای معنوی که باعث کاهش درگیری‌های خیابانی می‌شود
یکی از مهم‌ترین موارد جرم در کشور ما نزاع و درگیری‌های خیابانی است که به ضرب و شتم و گاه نقض عضو و قتل منجر می‌شود، این درگیری‌ها، اما در ماه محرم به‌تبع از فضای معنوی که شهر‌ها به خود می‌گیرند، کاهش پیدا می‌کند و مردم در چنین فضایی، کمتر به سمت عصبانیت و درگیری روی می‌آورند. از همه این حرف‌ها که بگذریم، جایگاه ماه محرم و صاحب این ماه در بازدارندگی بروز جرائم در میان آدم‌های شهر‌های ما، تأثیری کتمان ناپذیر دارد، اینکه از دیرباز بزه‌کاران و خلاف‌کاران در این ماه دست از اعمال خلاف خود برمی‌داشتند، نشان از این دارد که جایگاه سید و سالار شهیدان در فرهنگ مذهبی و سنتی مردم کشور ما به‌اندازه‌ای است که حتی بزهکاران اجتماعی را هم به تابعیت از خود وا‌می‌دارد.

ویژگی‌های محرم در کنترل و هدایت رفتار‌های اجتماعی
ماه محرم با توجه به ویژگی‌های والایی که دارد می‌تواند در کنترل و هدایت رفتار‌های انسانی تا حد بسیاری مؤثر باشد و باعث تغییرات اساسی در نگرش و نوع رفتار آدمی شود. ماه محرم به‌تنهایی به‌عنوان بهترین و کامل‌ترین عامل کنترل آسیب‌های اجتماعی محسوب می‌شود و این از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این ماه است که مردم به‌خصوص جوانان باید نهایت فرصت را از این ماه ببرند. به‌طور حتم ایام محرم در نوع رفتار و نگرش جوانان تا حد بسیاری تأثیر می‌گذارد، به‌نحوی‌که این امر را می‌توان با توجه به کاهش پرونده‌ها در محاکم شاهد بود. در ماه محرم اکثر مردم مراقب رفتار و کردار خود هستند و سعی می‌کنند تا حد امکان مرتکب عمل خلافی نشوند؛ درواقع اکثر مردم در این ماه پلیس و قاضی وجدان بیدار خود می‌شوند که این امر در ماه رمضان نیز مشاهده می‌شود.